Johns Hopkins Tıp Merkezi araştırmacılarının yaptığı bir çalışma, meth kullanımının yalnızca cinsel isteği değil, aynı zamanda cinsel isteği artan kişiler için prezervatif kullanmadan ilişkiye girme riskini de özel ve ölçülebilir bir şekilde artırdığını doğrulamaktadır.
Deneysel ve Klinik Psikofarmakoloji’nin 28 Eylül sayısında açıklanan çalışma bulguları, cinsel uyarılma ile karar verme arasındaki karmaşık ilişkiyi aydınlatmaktadır. Çalışma, cinsel uyarılma ne kadar yoğun olursa, çalışma katılımcılarının prezervatif kullanma konusundaki beyan edilen tercihlerini, korunmasız seks yapmak için daha riskli anlık kararlara doğru hızla değiştirme olasılıklarının o kadar arttığını göstermiştir.
Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde psikiyatri ve davranış bilimleri profesörü Dr. Matthew W. Johnson, “Kimse için yasadışı meth kullanımını önermiyorum ancak birileri kullanacaksa, seks söz konusu olduğunda güvensiz kararlar verme olasılıklarının daha yüksek olduğunu bilmeleri gerekir” diyor. “Özellikle yeni kullanıcılar için bunu bilmek, önceden plan yapmalarına ve hazırlıklı olmak için yanlarında prezervatif bulundurmalarına yardımcı olabilir.”
Meth Kullanımı ve Riskli Cinsel Davranışlar Arasındaki Bağlantı
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) oranları metamfetamin kullanıcıları arasında son derece yüksektir. Bu durum, büyük ölçüde kokain dahil olmak üzere uyarıcıların cinsel risk davranışı üzerindeki bilinen etkisini yansıtmaktadır.
Johnson, “Bu sadece HIV veya diğer enfeksiyonların yayılması için kullanılan iğne paylaşımı faktörüyle ilgili değil” diyor. “Bu daha çok insanların bu uyuşturucular ve seks ile ilişkili olarak nasıl riskli davranışlarda bulunduğuyla ilgilidir ve bu durum büyük ölçüde gecikme iskontosu kavramı, yani insanların karar vermelerinde geleceği ne kadar hesaba kattıkları ile bağlantılıdır.”
Çalışmada Meth Kullanıcıları ile Deney Yapıldı
Çalışmada araştırmacılar, Baltimore ve çevresinden sağlıklı rekreasyonel meth kullanıcılarını araştırmaya dahil etti. Katılımcılar ortalama 27 yaşında olan 13 erkek ve 6 kadından oluşuyordu.
Klinik ve kontrollü bir ortamda, katılımcılara rastgele 0 miligram (plasebo), 20 miligram veya 40 miligram metamfetamin içeren kapsüller verildi.
Her dozdan sonra, katılımcılara 60 fotoğraf arasından cinsel ilişki düşünecekleri kişileri seçmeleri gereken varsayımsal senaryolar sunuldu. Fotoğraflar 30 erkek ve 30 kadın olmak üzere etnik köken, yaş, ağırlık, vücut şekli, giyim tarzı ve çekicilik açısından çeşitli örnekleri temsil ediyordu. Seçilen fotoğraflardan katılımcılar daha sonra en çok birlikte olmak istedikleri kişiyi ve en az birlikte olmak istedikleri kişiyi seçtiler. Ayrıca, cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) olma olasılığı en düşük ve en yüksek olan kişileri de seçtiler.
Sonuçlar, 40 miligram doz alındığında katılımcıların ortalama 9,5 partner seçerken, 20 miligram dozda 9 partner ve plasebo dozunda ise 7,4 partner seçtiğini gösterdi.
Katılımcılardan ayrıca bağlı bir ilişkide olmadıklarını, fotoğraftan seçtikleri kişinin şu an seks yapmak istediğini ve prezervatif kullanılmasa hamilelik riski olmadığını hayal etmeleri istendi.
Ardından seçtikleri partnerlerin fotoğrafları gösterildi ve prezervatif hemen ulaşılabilir olan varsayımsal bir ilişki senaryosunda prezervatif kullanma olasılıklarını derecelendirmeleri istendi. Derecelendirme ölçeği 0 (“Bu kişiyle kesinlikle şu an prezervatifsiz seks yapacağım”) ile 100 (“Bu kişiyle kesinlikle prezervatif kullanarak seks yapacağım”) arasında değişiyordu.
Daha sonra katılımcılardan aynı senaryoda ancak prezervatifin hemen mevcut olmadığı durumu düşünerek prezervatif kullanma olasılıklarını derecelendirmeleri istendi. Bu senaryoda skaladaki %100 değeri “Prezervatif bulunana kadar kesinlikle bu kişiyle seks yapmayı erteleyeceğim” anlamına geliyordu. Katılımcılar bir saat, üç saat, altı saat, bir gün, bir hafta, bir ay ve üç ay olmak üzere yedi farklı zaman gecikmesini sıraladılar.
Kondom Kullanımında Bekleme Süresinin Etkisi
Deney katılımcıları, plasebo kullanımına göre 20 miligram veya 40 miligram dozlarında meth aldıktan sonra hemen ulaşılabilir bir prezervatif kullanma olasılıkları açısından anlamlı bir farklılık bildirmediler. Ancak araştırmacılar, prezervatif için beklemek zorunda kalmanın, en çok arzu edilen cinsel partnerlerle prezervatif kullanma olasılığı üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğunu buldular. Bu oran hemen ulaşılabilir durumda %87 iken, bir gün bekleme durumunda %62’ye düştü.
Artan Cinsel İstek ve Korunmasız Seks Riski
Genel olarak, metamfetamin cinsel arzu üzerinde büyük bir etkiye sahipti. 20 miligram doz, plaseboya kıyasla cinsel arzu derecelendirmelerinde 2,4 kat artışa neden oldu. Bu artış, 40 miligram doz için 3,5 kat daha yüksekti.
Çalışma bulguları ayrıca, cinsel arzu ne kadar artarsa, kişinin prezervatif için beklemek isteme olasılığı o kadar azaldığını gösterdi. Örneğin, daha yüksek ilaç dozunu alan katılımcıların %10’luk kısmında, cinsel arzu en fazla artan kişiler için en arzu edilen partneri belirlerken, prezervatif kullanımı bir günlük bekleme durumunda 40 miligram doz alındığında %55’e düşerken plasebo durumunda %80 idi.
Sonuç
Johnson, önceki araştırmaların “laboratuvarda varsayımsal senaryolarla karar vermenin, hem risk hem de gecikme iskontosu içeren gerçek dünya davranışlarıyla uyumlu olduğunu” gösterdiğini söylüyor. Dolayısıyla, varsayımsal durumlar kullanarak, bazı katılımcılar için prezervatif kullanma kararının gecikmeden etkilendiğini ve arzu seviyesindeki artışların prezervatif kullanmama seçeneği ile ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.